Er was de voorbije dagen – terecht – opnieuw commotie over het omstreden kunstwerk voor Letse krijgsgevangen van de Waffen-SS in het West-Vlaamse Zedelgem. Over het kunstwerk en naamsverandering van het plein is er al heel wat inkt gevloeid. Maar vooral over de houding van het Zedelgemse gemeentebestuur en CD&V blijven er nog heel wat ongemakkelijke vragen open:
- Hoe is het mogelijk dat het rechtsextremistische VB-gemeenteraadslid Pol Denys zowat een carte blanche kreeg van het Zedelgemse gemeentebestuur om een oorlogsmonument op te richten?
- Waarom stuurde Hilde Crevits hem als Vlaams vice-minister-president een officiële dankbrief voor zijn inzet voor de Letse krijgsgevangenen van de Waffen-SS en wenste ze hem “nog vele mooie en enthousiaste jaren ten bate van uw medemensen”? VB-politicus Pol Denys woont in Aartrijke, dat letterlijk op een steenworp ligt van Torhout, de thuisbasis van Hilde Crevits. Is het mogelijk dat Hilde Crevits niet op de hoogte was van het extremistische gedachtegoed van Pol Denys gezien de lange staat van dienst die ze allebei hebben in de lokale politiek?
- Waarom blijft bevoegd CD&V-schepen Jurgen Dehaemers zelfs op de gemeenteraad van 20 augustus 2021 – na alles wat ondertussen bekend was geraakt – Pol Denys “ophemelen” (dixit VB-parlementslid Dominiek Sneppe) en beklemtoont hij dat hij “voet bij stuk” heeft gehouden om het monument niet te verwijderen.
- Doorbreekt CD&V in West-Vlaanderen hiermee het cordon sanitaire? Al in 2019 maakten de Zedelgemse oppositiepartijen Groen en Vooruit daarvan gewag toen diezelfde VB’er Pol Denys in de lokale politieraad verkozen werd. CD&V-burgemeester Annick Vermeulen wuifde die kritiek toen gemakkelijk weg: “Wij moeten de stemming volgen. En Pol Denys had daarbij meer stemmen dan Martine De Meester.” Hoe reageert ze nu?
Het Zedelgemse monument ter ere van de Letse Waffen-SS
De context is ondertussen gekend en werd diepgaand onderzocht door ParisMatch, Apache, De Standaard, de wetenschappelijke expertencommissie, … Kort samengevat: onder impuls van VB-gemeenteraadslid Pol Denys ondersteunde en financierde het Zedelgemse stadsbestuur mee de oprichting van een monument voor Letse krijgsgevangen, waarvan heel wat lid waren van de Waffen-SS. Om hen verder te eren herdoopte men een plein tot het Brivibaplein, het Letse woord voor “vrijheid”. Na verloop van tijd stak een internationale storm van protest op. Afgelopen september organiseerde de Joodse jongerenbeweging Hashomer Hatzaïr nog een actie in Zedelgem tegen het oorlogsmonument, daarin gesteund door de Unie van Joodse Studenten van België (UEJB) en het Joods Seculier Gemeenschapscentrum (CCLJ). Onder grote internationale druk besliste het gemeentebestuur onlangs om de naam Brivibaplein weer te schrappen. De toekomst van het kunstwerk zelf is momenteel onzeker.
De jarenlange extreemrechtse sympathieën van VB’er Pol Denys
Pol Denys maakt deel uit van een bredere groep Zedelgemse VB’ers die al decennia openlijk sympathiseren met de verboden en veroordeelde rechts-extremistische militie VMO en de Vlaamse Oostfronters bij de Waffen-SS. Volgens Denys is Cyriel Verschaeve – die in 1946 ter dood veroordeeld werd wegens verregaande collaboratie met Nazi-Duitsland – “een van de belangrijkste geestelijke leiders van de Vlaamse beweging.”
Maar er is meer. Veel meer. De screenshots van een reeks verschillende Facebookposts van Pol Denys bewijzen dat hij waardering heeft voor gewelddadige, racistische Afrikaner Selbeskikking Party. Hij heeft het onder meer over de “georkestreerde genocide op ons Afrikaner broedervolk”. Ook voor bijzonder omstreden extreemrechtse politici als Viktor Orban, Geert Wilders, Thierry Baudet en Dries Van Langenhove steekt hij zijn sympathie niet onder stoelen of banken. De fanatici van Voorpost kunnen eveneens op zijn steun rekenen. Op Facebook post hij zeer regelmatig bijzonder racistische “grappen”. Steunbetuigingen voor Zwarte Piet mogen uiteraard ook niet ontbreken. Hij mag met andere woorden al vele jaren gerekend worden tot de uiterst-rechtse flank van het Vlaams Belang.
Op de Zedelgemse gemeenteraad van 20 augustus 2021 aarzelde Pol Denys niet om de link te leggen tussen de recente commotie over het oorlogsmonument en de vervolging van nazi-collaborateurs na WOII. Op het voorstel om de naam Brivibaplein te schrappen repliceerde hij als volgt: “Kortom, met het voorstel dat hier op tafel ligt, worden we 75 jaar terug in de tijd gekatapulteerd, waar vrijheid te grabbel lag en waar tirannie, repressie, epuratie en straatjustitie heerste. Dit voorstel is daar het begin van de 2.0-versie van.” Of wat te denken van de volgende Facebook-post: “Vandaag kunnen we vaststellen dat in Zedelgem paralellen getrokken kunnen worden met de boekverbrandingen uit 1933 die aanleiding gaven tot ongeziene vervolgingen.”
Zedelgem en de rechtsextremisten van VMO
De Vlaamse Militanten Orde (VMO) werd in 1950 opgericht door Bob Maes uit protest tegen de celstraffen die nazi-collaborateurs na WOII kregen. Na tal van (dodelijke) incidenten ontbond Maes de VMO in 1971 – hetzelfde jaar waarin hij senator (!) voor de Volksunie werd. Een aantal ex-VMO’ers was het met de opheffing niet eens. Onder leiding van de openlijke neonazi Bert Eriksson blazen ze de VMO nieuw leven in. Als symbool werd gekozen voor de nazistische Odal Rune.
In 1981 werd de VMO als privé-militie veroordeeld wegens geweldplegingen, ontvoeringen, illegale samenkomsten, wapenbezit, aanslagen en vandalisme. De organisatie werd verboden en Bert Eriksson tot een jaar cel veroordeeld. Veel van de militanten sloten zich nadien aan bij het Vlaams Blok en/of Voorpost. De ex-Oostfronters bleven elkaar ontmoeten in het Sint-Maartensfonds. In 2001 nam Vlaams minister Johan Sauwens (Volksunie) ontslag omdat hij op de jubileumviering van Sint-Maartensfonds bijwoonde.
Naast Bert Eriksson was Zedelgemnaar Roger Spinnewyn een van de sleutelfiguren van de VMO. Zo was het Spinnewyn die Eriksson voorstelde om in het geheim het stoffelijke overschot van nazi-priester Cyriel Verschaeve in Oostenrijk te ontgraven en in Alveringem opnieuw te begraven. De invloedrijke Cyriel Verschaeve maakte tijdens WOII duizenden jongeren warm om samen met Hitler te gaan “strijden tegen de bolsjewieken en de joden”. Spinnewyn was de oprichter en “gouwleider” van de West-Vlaamse tak van de VMO. In 1976 trok Spinnewyn naar de Verenigde Staten om er namens de VMO contacten te leggen met de Ku Klux Klan (KKK). In 1994 bemiddelde Spinnewyn in Roeselare dan weer om Bosnische wapens aan de Afrikaner Weerstandsbeweging – een Zuid-Afrikaanse pro-apartheid terreurgroep te overhandigen. In de jaren ‘90 groeide Zedelgem uit tot een van de epicentra van rechtsextremistisch Vlaanderen. Met onder andere regelmatige haatconcerten van Blood & Honour en van Live & Loud, een spinoff van de skinheadkroeg De Kastelein.
Na jarenlange buitenpolitieke actie besloot Spinnewyn in de jaren ‘90 om zich verkiesbaar te stellen voor het Vlaams Blok/Belang. Hij trok met succes verschillende familieleden mee in zijn politieke avontuur. Naast Willy Spinnewyn en Tijl Spinnewyn valt ook de naam van de echtgenote Dominiek Sneppe op. Zij is momenteel federaal parlementslid en Zedelgems gemeenteraadslid voor het Vlaams Belang. Dominiek Sneppe en Pol Denys vormen momenteel samen de VB-fractie in de Zedelgemse gemeenteraad. Haar partij Vlaams Belang legde Sneppe in 2019 zwijgplicht op na anti-holebi-uitspraken die ze weigerde terug te trekken. Een ander familielid, John Spinnewyn, zetelde vanuit Turnhout jarenlang voor het VB in het Vlaams parlement.
Hoe reageert CD&V?
Het Observatorium vindt de samenwerking tussen een rechtsextremist als Pol Denys en de politieke top van CD&V bijzonder verontrustend. De hierboven gestelde vragen verdienen volgens ons een duidelijk antwoord.
De openlijke extreem-rechtse sympathieën van VB-raadslid Pol Denys
Hieronder vindt u een reeks screenshots van Facebook-posts van Pol Denys die zijn extreemrechtse sympathie zeer duidelijk aantonen.
