In zijn nieuwjaarsboodschap schoof Peter Wouters, de voorzitter van Beweging.net, het respect voor de mensenrechten als prioritaire eis naar voor. Daarmee reageert de organisatie op de gevorderde plannen van de Vlaamse regering om het interfederale gelijkekansencentrum Unia te ontmantelen. Opvallend genoeg repte Wouters in zijn speech met geen woord over extreemrechts, terwijl het oorspronkelijke idee om Unia te kortwieken wel degelijk uit die hoek komt. Er blijven bovendien vragen over de strategie van Beweging.net als de Vlaamse regering, zoals te verwachten valt, met haar omstreden plannen doorzet.
Waakhond zonder tanden
Net zoals veel andere organisatie beperkte Beweging.net haar jaarlijkse nieuwsreceptie noodgedwongen tot een online gebeuren. Beweging.net is de koepel van sociale organisaties die gelieerd zijn aan de christelijke arbeidersbeweging, zoals de vakbond ACV, de mutualiteit CM, thuiszorgdienst Familiehulp, de vrouwenorganisatie Femma en de interculturele werking van het Internationaal Comité.
Het is niet toevallig dat een van de grootste middenveldorganisaties van België de plannen van de Vlaamse regering met Unia als prioritair aandachtspunt naar voor schuift. Ook experten uitten al hun grote bezorgdheid. In december trok een breed platform van middenveldorganisaties – waaronder verschillende lidorganisaties van Beweging.net – aan de alarmbel. Ze waarschuwden dat “een waakhond zonder tanden niet kan bijten”. De organisaties vrezen voor een verdere versnippering, verzwakking van de bescherming van slachtoffers en onduidelijkheid. In het verlengde daarvan wees Peter Wouters er in zijn speech op dat de plannen van Vlaams minister Bart Somers “geen goede zaak” zijn. “De minister perkt in zijn plannen bovendien de macht en de instrumenten van zijn eigen nieuwe instituut in en garandeert geen autonomie.” Hij voegde er aan toe dat de bevoegde politici hiermee ingaan tegen de eerdere beloftes bij de opmaak van Vlaamse en federale regeerakkoorden.
Extreemrechts project
Het belang van de discussie rond Unia kan nauwelijks onderschat worden. “Het opdoeken van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding” (het huidige Unia, nvdr) was niet voor niets het eerste punt van het criminele “70-puntenplan” van het Vlaams Blok. Het Vlaams Blok kopieerde haar uiterst omstreden plan grotendeels van het extreemrechtse Front National, haar zusterpartij uit Frankrijk. Die inspireerden zich – volgens de krant De Standaard – dan weer op de Jodenvervolging door het naziregime.
Het 70-puntenplan vormde de directe aanleiding voor de veroordeling van het Vlaams Blok in 2004 wegens “het aanzetten tot haat” en “het aanzetten tot discriminatie”. De rechterlijke uitspraak luidde als volgt: “Het Vlaams Blok is een partij die kennelijk en systematisch aanzet tot discriminatie. […] U behandelt vreemdelingen als criminelen, boosdoeners, profiteurs, onintegreerbare fanatiekelingen en een bedreiging van het eigen volk.”
De inzet is dus groot. Wouters omschreef de concrete mogelijke gevolgen: “Stel u maar eens voor dat u willekeurig wordt gearresteerd en vastgezet, of dat u wordt beboet omdat u lid bent geworden van een vereniging, of dat u geen woning vindt omdat uw vriendin een donkere huidskleur heeft. En dat de instelling die uw klacht moet aanpakken zelf ter discussie staat of een leeuw is zonder tanden.”
Vragen bij de verdere strategie
Beweging.net pleit dus geheel terecht voor een krachtig mensenrechteninstituut, dat eindelijk de internationale A-status moet halen. Dat duidelijk signaal kan alleen maar toegejuicht worden. Toch blijft de aandachtige lezer en luisteraar op zijn honger zitten. In het verleden is al meermaals gebleken dat de Vlaamse regering ondanks luide kritiek koppig doorzet met haar omstreden plannen. We wijzen op de opheffing van het Minderhedenforum in 2020, waar Beweging.net zelf deel van uitmaakte. Het was enkel nadat de Raad van State de beslissing van bevoegd minister Bart Somers “bij uiterst dringende noodzakelijkheid” schorste dat de Vlaamse regering enigszins op haar stappen terugkeerde. Het Minderhedenforum is ondertussen opgegaan in een opgelegd samenwerkingsverband. De schade aan de organisatie is groot en wellicht onherstelbaar.
Een ander voorbeeld was het nieuwe decreet Sociaal-Cultureel Werk van de Vlaamse regering uit 2019. Volgens de krant De Morgen viseerde het decreet in de eerste plaats Kif Kif en de Federatie van Marokkaanse Verenigingen. Men wilde deze zogenaamd “segrerende” organisaties op droog zaad zetten. Tegen alle kritiek van het middenveld in ging de Vlaamse regering met N-VA, CD&V en Open VLD gewoon door. Pas nadat de oppositiepartijen sp.a, Groen en PVDA de “ideologische noodbelprocedure” inzetten, belandde het nieuwe decreet voorlopig in de koelkast. Het was nog maar de tweede keer dat die noodbelprocedure werd ingezet. De vorige keer was in 1980 (!) bij de oprichting van de commerciële televisiezender VTM.
Deze twee voorbeelden boezemen dus weinig vertrouwen in. Het is een goede zaak dat Beweging.net de mensenrechten en Unia prioritair naar voor schuift. Er zijn evenwel niet alleen woorden nodig, maar vooral daden. De strijd tegen extreemrechts vergt een doordachte en volgehouden strategie. Helaas blijft het voorlopig gissen welke strategie Beweging.net zal inzetten om de ontmanteling van Unia effectief tegen te houden.