Er waait een nieuwe, frisse wind door het antifascisme in Vlaanderen. De voorbije maanden zagen verschillende initiatieven het licht. Ze zorgen voor het eerst in vijftien jaar voor een hernieuwd en noodzakelijk weerwerk tegen extreemrechts.
Het valt op dat de nieuwkomers niet alleen uiteenlopende invalshoeken hanteren – van cultuur over herdenking tot journalistiek – maar ook breed gedragen zijn. De vakbonden spelen een belangrijke dynamiserende rol, maar evengoed gaat het over grassroots-initiatieven van een aantal individuen. Stuk voor stuk krijgen ze brede weerklank.
Hieronder sommen we enkele van de meest in het oog springende initiatieven op. Dit is uiteraard geen volledige lijst. De redactie van Het Observatorium weet overigens dat er nog andere, beloftevolle plannen in de pijplijn zitten.
De 8 mei-coalitie
De 8-meicoalitie is een recent samenwerkingsverband van vakbonden, het middenveld, mensen uit de culturele wereld en een aantal academici. De organisatie wil van 8 mei, dag van de overwinning op het fascisme, opnieuw een officiële feestdag maken. Afgelopen 8 mei organiseerde de coalitie een geslaagde bijeenkomst aan het Fort van Breendonk. Met een kleine 1.000 aanwezigen werd het een van de grootste antifascistische manifestaties van de afgelopen jaren.
Om de grote toestroom van geïnteresseerden in goede banen te leiden, richt men momenteel een vzw op. Ondertussen zijn er zowel in het Vlaamse als in federale parlement wetgevende initiatieven om de feestdag effectief in te voeren.
ABVV herdenkt Albert Pot en Theo Grijp
Eergisteren, zaterdag 21 mei, organiseerde de socialistische vakbond ABVV een herdenkingsmoment voor Albert Pot en Theo Grijp. De twee syndicalisten werden in 1936, in volle verkiezingscampagne, door fascisten vermoord. Hun afscheidsplechtigheid groeide uit tot een massabetoging tegen het fascisme en stak de lont aan het vuur van wat één van de grootste stakingen uit de Belgische geschiedenis zou worden. De algemene staking van juni 1936 dwong onder meer de betaalde vakantie af, de erkenning van vakbonden, een fikse loonverhoging, …
Na speeches van Antwerps ABVV-voorzitter Bruno Verlaeckt en auteur Tom Lanoye stapte een groep van ruim tweehonderd aanwezigen eergisteren naar het gebouw van de socialistische transportbord BTB. Daar werd een gedenkplaat voor de twee syndicalisten onthuld.
Ook in de komende jaren zal het ABVV op 21 mei Pot en Grijp herdenken en een strijddag tegen extreemrechts organiseren. Wellicht het begin van een mooie traditie.
De cultuursector
Auteur Tom Lanoye nam zowel in Breendonk als in Antwerpen het woord. Hij droomt ervan om op 8 mei, net zoals in Nederland al decennialang het geval is, met de cultuursector tal van activiteiten op te zetten. Lanoye stelde voor om bibliotheken, theaters, culturele centra… onder de noemer “Theater na Breendonk” een speciaal programma te laten brengen. Zijn oproep kreeg ondertussen al heel wat respons.
Tijdens de herdenking van Pot en Grijp voegde Tom Lanoye zelf de daad bij het woord: hij kondigde een theatervoorstelling over de twee vermoorde antifascisten aan.
Het Observatorium
Op het gevaar af pretentieus over te komen, menen we als redactie dat ons eigen initiatief niet in de lijst mag ontbreken. Sinds midden augustus 2021 informeert de nieuwssite Het Observatorium (HO!) dagelijks over extreemrechts en hedendaags fascisme. Er verschijnen ook regelmatig artikels over de strijd tegen extreemrechts, vroeger en nu. De rubriek “Faut le faire” zoomt specifiek in op historische figuren die bijzondere daden stelden.
Als nieuwswebsite wist Het Observatorium extreemrechts al verschillende malen in nauwe schoentjes te brengen. Een aantal relevante artikels vind je hier:
- de linken tussen Feniks en Schild & Vrienden,
- de VB-fractieleider in Wetteren die zijn discotheek door terrorist Tomas Boutens laat bewaken,
- de stopzetting van de verkoop van nazi-voorwerpen op de antiekmarkt in Tongeren,
- het oorlogsmonument voor de Waffen-SS in Zedelgem,
- de doodsbedreigingen aan het adres van viroloog Marc Van Ranst,
- de neonazistische chatbeheerder van Dries Van Langenhove,
- het antisemitisme van het Vlaams Wagner Genootschap,
- …
Het Observatorium is ondertussen een samenwerking met verschillende freelancejournalisten gestart om de onderzoeksjournalistiek over extreemrechts verder uit te bouwen. Het medewerkersteam verbreedt en de nodige tijd en middelen voor het intensieve opzoekingswerk worden voorzien.
Afbeelding: Twitter