“Van Facebook kregen we zelfs een bericht dat geen enkele politieke organisatie ooit meer advertentieruimte bij hen had gekocht dan wij. Zelfs niet in de VS. Kicken!” – Tom Vandendriessche, Europees parlementslid Vlaams Belang
Het is geen geheim dat het Vlaams Belang een van de meest adverterende politieke partijen is op Facebook. Sinds de campagne van 2019, waar de partij all-in ging op Facebook, werd maandelijks 100.000 euro gespendeerd aan digitale advertenties. Zo werd er in 2020 ongeveer 1.4 miljoen euro gespendeerd. In 2021 was dat bedrag opvallend lager: 800.000 euro. De prognose voor 2022 voorspelt dan weer een stijging: in juli stond de teller al op €650.000 aldus Knack. Deze lijn doortrekken zou betekenen dat de partij opnieuw in de buurt zal komen van het in 2020 geïnvesteerde bedrag.
Vanwaar deze schommeling? Facebook en Vlaams Belang zijn iets koelere minnaars dan op het eerste zicht lijkt. Na de aanval op het Capitool, voerde Facebook strengere regels door voor content moderatie. Honderden extreem-rechtse groepen die zich tot dan toe ongestoord organiseerden op Facebook, werden (gelijktijdig met Trump) geweerd van het platform, in een zet die soms wel “the Great Deplatforming” genoemd werd. Behalve verwijderingen, werden ook andere maatregelen ingevoerd. Zo werd het bereik van de Facebookpagina van Europarlementslid Tom Vandendriessche (zie deel 1) voor de duur van een half jaar beperkt, na een post waarin hij antifascisme het nieuwe fascisme noemde.
Het gevolg: in 2021 liepen er tientallen advertenties van het Vlaams Belang op Facebook, om de censuur van Facebook aan te klagen en te verhuizen naar alternatieve platformen als Telegram, terwijl de investeringen maand na maand verlaagden. Het had iets aandoenlijk: de partij die de andere politieke partijen dwong om in te zetten op Facebookadvertenties, die iedereen poogde te overtuigen het platform te verlaten… met advertenties.
Echter moest ook het Vlaams Belang tot de vaststelling komen dat een groot deel van hun publiek weinig zin had om te verhuizen: in het laatste kwartaal van 2021 werden de advertenties weer gevoelig opgeschroefd, en verminderde de kritiek op Facebook.
En ja, geheel toevallig verminderde ook Facebook haar acties tegen hate speech en extreem-rechtse groepen. Onderzoek in Mei 2022 wees uit dat maar liefst 22% van de Republikeinse kandidaten deel uitmaakte van een extreem-rechtse Facebookgroep. Ook nieuw onderzoek in November 2022 moest tot de vaststelling komen hoe erg Facebook faalt in haar pogingen om hatespeech een halt toe te roepen. De prognose voor 2023 is dan ook vrij somber.
De gevolgen? Extreme militanten die dit soort oproepen letterlijk nemen. Vijf dagen na het aflopen van deze advertentie, werd er brand gesticht in het geplande asielcentrum van Bilzen. Nogal wat media (De Morgen, HBVL, Humo, De Standaard) linkten de brandstichting aan Emmanuel M., oprichter van het Vlaams Legioen (waartoe ook Jurgen Conincks behoorde), prominent lid van Voorpost en voormalig secretaris van Vlaams Belang Zutendaal. Zijn partner Bernadette V. zetelde tot 2018 als gemeenteraadslid voor de extreemrechtse partij.
